အုိဘယ့္ ကဒါဖီ

က်ေနာ္က လစ္ဗ်ားသမၼတႀကီး ဗုိလ္မႈးႀကီး ကဒါဖီကုိ အရမ္းသေဘာၾကတယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ အရမ္းရယ္ရလုိ႔။

ကုလသမဂၢမွာ သူက အာေဘာင္အာရင္းသန္သန္နဲ ႔စင္ေပၚမွာ တကမၻာလုံးကုိ ပတ္ၿပီးဆဲခဲ့ဘူးတယ္။ ၿပီးေတာ့ သူမ်ားေတြဒီေလာက္ သူ႔တပ္ကုိ ၀င္တုိက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ စစ္တုရင္ကစားလုိ႔ကစား၊ ပြားလုိ႔ပြား။

အၿမဲတမ္း ေနကာမ်က္မွန္ႀကီး နဲ႔ လန္းလုိ႔လန္း။

နာမည္ႀကီးေမာ္ဒယ္ေတြနဲ႔လည္း ကဲသလားမေမးနဲ႔။ အာဏာရွင္ေလာကမွာ ကဒါဖီက ေဂၚလီအၾကဆုံး၊ အလန္းဆုံး။ မုိက္သလားေတာ့မေမးနဲ႔။

သူတင္မဟုတ္...သားေတြကုိလည္း ရာထူးႀကီးေတြေပးၿပီး အိမ္ေရွ ႔မင္းသားလုပ္ခုိင္းတယ္။

ဘယ္သူ႔ကုိမွ လူမထင္တဲ့ကဒါဖီတစ္ေယာက္ အခုေတာ့ ဘယ္ေဂ်ာင္ေရာက္ေနလဲမသိဘူး။ အရမ္းသတၱိရွိတဲ့ အရက္သမား အာဏာရွင္ႀကီး။

သူပုန္ေတြက သူ႔ကုိမိရင္ အပီေကၽြးမွာေၾကာက္လုိ႔ထင္တယ္။ 

သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆုိင္ရာ ဥပေဒႏွင့္အစုိးရ

လယ္သမား

အားလုံးသိတဲ့အတုိင္း ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ  ့သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ေစာင့္ေရွာက္မႈ ့၊ ထိန္းသိမ္းမႈ ့က သူမ်ား ႏုိင္ငံနဲ ့ ယွဥ္ရင္ သူတုိ ့ေျခဖ်ားေတာင္မမွီဘူး။

 ဒါေတြက ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ ့ ႏုိင္ငံဟာ သူမ်ားနဲ ့ မတူတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအေျခအေနေၾကာင့္ပဲ။ အခ်င္းခ်င္းခ်ေနၾကေတာ့ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ကိစၥကုိ ဖုတ္ေလတဲ့ငပိရွိေလတယ္လုိ႔ေတာင္ မထင္ဘူး။ အစုိးရကလည္း လုပ္ခ်င္သလုိ လုပ္တယ္။ သူပုန္ေတြ ကလည္း ခုတ္ခ်င္သလုိ ခုတ္ေရာင္းတယ္။
ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ရွာက္မယ္ဆုိတာ မရွိခဲ့ဘူး။ ေရာင္းစားဖုိ ့ ေလာက္ပဲ ေခါင္းထဲမွာရွိၾကတယ္။

လက္ရွိတုိင္းျပည္ရဲ ့သယံဇာတကုိ ထုတ္ယူသုံးစြဲတဲ့ေနရာမွာလည္း ျဖစ္သလုိလုပ္ေနတာကုိ ေတြ ့ ေနရတယ္။ အရပ္စကားနဲ ့ေျပာရင္ “လုိး” ၿပီး ဒီအတုိင္းျပစ္ထားခဲ့တယ္လုိ ့ေျပာလုိ ့ရႏုိင္တယ္။

 ဒါေတြက ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္ေနတာလဲဆုိေတာ့ ဂရုမစုိက္လုိ ့ပါ။ တန္ဖုိးထားရေကာင္းမွန္းမသိလုိ ့ပါ။
ေနာက္ၿပီ: ျဖစ္လာႏုိင္တဲ့အက်ိးဆက္ကုိ ထည့္ၿပီးမတြက္လုိ ့ပါ။ သိတဲ့သူေတြလည္း သိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သိတဲ့သူေတြက နဲေနေသးတာအျပင္ အာဏာမရွိေတာ့ လုပ္ခြင့္မသာဘူး။ ဥပမာ ဦးအုန္းတုိ ့လုိ လူမ်ဴိးေပါ့။ သူသိတာကလည္း သစ္ေတာကုိကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တာေလာက္ပဲသိတယ္။

 သူသိတဲ့ပညာက ဒိတ္ေအာက္ေနၿပီ။

 ႏုိင္ငံျခားကျမန္မာေတြထဲမွာ Eenvironmental Science/Management (သုိ ့) Sustainable Development စတ့ဲ ဘာသာရပ္ေတြနဲ ့ဘြဲ ့ရတဲ့လူေတြ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့လူေတြရွိတယ္။

ဒီလူေတြကုိရွာေဖြ ေဖာ္ထုတ္ၿပီးမီဒီယာမွာ ေဖာျပရင္ေကာင္းမယ္။ သူတုိ ့ေတြမွ တကယ္လုပ္တက္မွာဗ်။ အခုၾကေတာ့ မီဒီယာ ကလည္း ေစာက္တလြဲလူေတြကုိ အင္တာဗ်ဴးၾကေလတယ္။ Environmental Network တစ္ခုကုိ ဖြဲ ့ ရမလုိျဖစ္ေနၿပီ။ ဒါမွ ဒီကိစၥေတြကုိ နားလည္တက္ကၽြမ္းတဲ့လူေတြ စိတ္ဝင္စားတဲ့လူေတြ အခ်င္းအခ်င္း စုမိၾကမွာ။ ဗဟုသုတေတြ ပညာေတြ ဖလွယ္ႏုိင္မွာျဖစ္တယ္။

 အရင္တုန္း အသုံးမက်တာေတြ ျဖစ္ၿပီးတာေတြကုိ အျပစ္မေျပာခ်င္ေတာ့ပါဘူး။ ေျပာလည္း ဘာမွ အက်ဴိး မရွိေတာ့ ေရွ  ့ဆက္ဘာလုပ္သင့္လဲဆုိတာကုိ က်ေနာ့္ရဲ  ့တစ္ဆယ္သားေလက္ရွိေသာ ဗဟုသုတ ကုိ ရွယ္ေပးခ်င္ပါတယ္။

 က်ေနာ္တုိ ့တုိင္းျပည္မွာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္နဲ႕ဆုိင္တဲ့ ဥပေဒရွိတယ္။ သုိ ့ေသာ္ တျခား တုိင္းျပည္ေတြမွာလုိ Environmental Law ၊ Environmental Policy and Law ၊ Environmental Protection Act  The court and Environmental Law ၊ Biodiversity Conservation Law စတဲ့ အေသးစိတ္ပုံစံမ်ဴိး သက္သက္စီခြဲျခားထားတဲ့ ဥပေဒမရွိဘူး။ ဝန္ႀကီးဌာနမရွိဘူး။ ၂၀၀၈-ခုႏွစ္ ဖြဲ ့စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒမွာေတာင္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကုိ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ အပုိဒ္မရွိဘူး။ အပုိဒ္ (၃၇) မွာ ေဖာ္ျပတဲ့ဟာေလးတစ္ခုပဲ ရွိတယ္။ ဒါကလည္း ကာကြယ္ဖုိ ့မပါဘူး။ ေစာင့္ေရွာက္ဖုိ ့မဆုိထားဘူး။

 “ ႏုိင္ငံေတာ္သည္ ေျမေပၚေျမေအာက္၊ ေရေပၚေရေအာက္ သယံဇာတကုိ ပုိင္သည္။ ထုတ္ယူသုံးစြဲခြင့္နဲ ့ ဆုိင္တဲ့ ဥေပေဒကုိ လုိအပ္ရင္လုိအပ္သလုိျပဌာန္းအတည္ျပဳႏုိင္တယ္” ဒါေလးပဲေဖာ္ျပတယ္။
 အဓိကေတာ့ ေရာင္းစားဖုိ ့ေလာက္ပဲ ေခါင္းထဲမွာထည့္ထားပုံရတယ္။

သူမ်ားႏုိင္ငံေတြရဲ  ့အေျခခံဥပေဒေတြမွာ သူတုိ ့ႏုိင္ငံရဲ  ့သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ ့ပက္သက္တာကုိ အေသးစိတ္ျပဌာန္းထားတယ္။ တရုတ္၊ ထုိင္း၊ သိရိလကၤလာလုိႏုိင္ငံမွာေတာင္ ဒီဥပေဒေတြရွိတယ္။
 ေနာက္ၿပီးဆုိင္ရာ ၀န္ႀကီးဌာနေတြကုိ ဖြဲ ့စည္းထားေပးတယ္။

 ဥပမာ ၾသစေတ်းလ်ႏုိင္ငံမ်ိဴးဆုိရင္ သူ ့အတြက္ကုိ ဝန္ႀကီးဌာနသက္သက္ရွိတယ္။ ဒါက ၾသစေတ်းလ်လုိ ခ်မ္းသာတဲ့ ဖြံ႔ၿပီးႏုိင္ငံအတြက္ျဖစ္တယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ မေလးရွာမွာေတာင္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆုိင္ရာ ဝန္ႀကီးဌာနတစ္ခုရွိတယ္။ Department of Environment (Malaysia) လုိ ့ တယ္။ ဆုိေတာ့ ႏုိင္ငံအတာ္မ်ားမ်ားမွာ တုိင္းျပည္ရဲ ့သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကုိ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖုိ ႔ အတြက္ ဥပေဒေတြ ဝန္ႀကီ:ဌာနေတြကုိ သီးသန္ ့ တီထြင္ထားေပးတယ္။

 မသိနားမလည္ရင္ သူမ်ားတုိင္ျပည္ေတြက ေကာင္းတဲ့အတုကုိ ကူးယူတယ္။ ပညာရွင္ေတြ နည္းပညာအကူအညီေတြ ရံပုံေငြေတြကုိ ေတာင္းယူတယ္။

 ဒီကိစၥက တကမၻာလုံးနဲ ့ဆုိင္တဲ့ကိစၥဆုိေတာ့ ခ်မ္းသာတဲ့တုိင္းျပည္ေတြက ကူညီဖုိ ့အဆင္သင့္ပဲ။
 မယုံရင္ လုပ္ၾကည့္ပါ။ က်ေနာ္တုိ ့တုိင္းျပည္မွာ ရွိတ့ဲ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆုိင္ရာ ဥပေဒေတြကုိ ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ အူေၾကာင္ၾကား ခ်ီးေပ ဥပေဒေတြကုိပဲေတြ ့ရတယ္။ သစ္ေတာဥပေဒ ေတာရုိင္းတိရိဆၦန္ကာကြယ္ေရးေစာင့္ေရွာက္ေရး၊ ဥပေဒ ငါးဖမ္းျခင္းဆုိင္ရာ ဥပေဒ ၊ စုိက္ပ်ဴိးေရး ဥပေဒ စတဲ့ ဥပေဒေတြပဲရွိတယ္။ ဒီဥပေဒေတြက တကယ့္လက္ေတြမွာ ဘာမွသုံးမရတဲ့အျပင္ အေတာ္ေလးကုိ ဒိတ္ေအာက္ေနၿပီ။  ထားပါေတာ့။

 အဓိကေျပာခ်င္တဲ့အေၾကာင္းက လက္ရွိကာလမွာ လြတ္ေတာ္ရွိတယ္။ လြတ္ေတာ္ကေန သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆုိင္ရာ ဥပေဒျပဌာန္းအတည္ျပဳလုိ ့ရတယ္။ ေနာက္ၿပီး သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆုိင္ရာ ဝန္ႀကီးဌာနကုိလည္း ဖြဲ ့လုိ ့ရတယ္။ ဥပေဒသာရွိၿပီး ဥပေဒကုိ ေလးစားလုိက္နာေအာင္ျပဴလုပ္ဖုိ ့ ဝန္ႀကီးဌာန မရွိရင္၊ ထုတ္ၿပီးသား ဥပေဒလည္း ခ်ီးကုန္းလုိ႕ရတဲ့ စကၠဴအဆင့္မွာပဲ ရွိေနမယ္။ ေနာက္ၿပီးတရားရုံးကလည္း ဒီဥပေဒကုိ ကာကြယ္ေပးႏုိင္ရမယ္။ အခုေတာ့ လက္ရွိအစုိးရကေကာ အရင္တုန္းက အစုိးရအဆက္ဆက္ေကာ အားလုံးေသာအစုိးရေတြဟာ ထမင္းသားစားတယ္ ထမင္းရဲ႕ေက်းဇူးရွင္ကုိ မသိသလုိျဖစ္ေနတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္ လက္ရွိအေျခအေနမွာ အခ်ိန္ရွိေသးတယ္။ ေနာက္မက်ေသးဘူး။

 ၾသစေတ်းလ်ႏုိင္ငံမွာ ျပည္နယ္အလုိက္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆုိင္ရာ ဥပေဒ ကုိယ္ပုိင္ရွိတယ္။ ကုိယ့္ေဒသနဲ ့ကုိက္ညီတဲ့ သင့္ေတာ္တဲ့ ဥပေဒကုိ ဆိုင္ရာျပည္နယ္ကလူေတြက ဖန္တီးထားတယ္။
 ဒါ့အျပင္ ဘာ Development လုပ္လုပ္၊ Environmental Impacts Assessment ေကာင္းမွ ေဆာက္လုပ္ခြင့္တယ္။ တကယ္တမ္းအျငင္းပြားလာရင္ အစုိးရက ဒီကိစၥကုိ တရားရုံးမွာ ရွင္းတယ္။တရားသူႀကီး ဆုံးျဖတ္တဲ့အတုိင္း စီမံကိန္းကုိေဆာက္ရြက္တယ္။
 အခု က်ေနာ္တုိ႕တုိင္းျပည္မွာ ျမင္ေတြ႕ေနရတဲ့ စီမံကိန္းမွန္သမွ်ဟာ EIA လုိ႕ေခၚတဲ့ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆုိင္ရာ အကဲျဖတ္ခ်က္ စမ္းစစ္ခ်က္ ရွိပဲလုပ္ၾကတယ္။ ေရကာတာ ေဆာက္ခ်င္ရင္လည္း ေဆာက္ခ်လုိက္တာပဲ။ ေနျပည္ေတာ္ႀကီးကုိ တည္ခ်င္ရင္လည္း တည္လိုက္တာပဲ။ ဘာကုိမွ ဂရုမစုိက္ဘူး။

 ဒီအခ်က္ေတြကုိၾကည့္ရင္ လက္ရွိအစုိးရေကာ အရင္တုန္းကအစုိးရေတြေကာ အားလုံးေသာအစုိးရေတြဟာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကုိေစာင့္ေရွာက္ ကာကြယ္ျမွင့္တင္ရမယ္ဆုိတာကုိ မသိရွာဘူး။ ဗဟုသုမရွိဘူး။ ဘယ္လုိ စီမံခန္ ့ခြဲရမယ္ဆုိတဲ့ အတက္ပညာကုိ မတက္ဘူး။ မကၽြမ္းဘူး။ အဆုိးဆုံးက ဥပေဒမရွိတာပဲ။
 ရုရွကုိ သြားၿပီး ဒုံက်ည္ထုတ္တဲ့ပညာေလာက္ကုိပဲ အဓိက သင္ယူေနတယ္။ ရုရွမွာလည္း သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကုိ ဘယ္လုိကာကြယ္ရမလဲဆုိတဲ့ ပညာရပ္ရွိပါတယ္။ တကၠသုိလ္ေတြမွာ သင္ၾကားေနၾကၿပီ။ စစ္ဗုိလ္ေတြကုိလည္း ဒီအတက္ပညာကုိ သင္ခုိင္းေပါ့။ ေခါင္းက လက္နက္ကုိ ဘယ္လုိထုတ္ရမလဲဆုိတာကုိပဲ သိၾကလားမသိဘူး။

 ဗမာစကားမွာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကုိ ေစာင့္ေရွာက္ပါ ကာကြယ္ပါဆုိတာေလာက္ပဲရွိတယ္။ အဂၤလိပ္စကားမွာ Conservation နဲ႕ Preservation ဆုိတဲ့စကားရွိတယ္။ ဒီစကားလုံးႏွစ္ခုက တူသေ၇ာင္၇ွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ အႏွစ္သာရကြာတယ္။ ဥပမာ က်ေနာ္တုိ႕ေဘးမဲ့ေတာ ေပးထားတယ္။ ဒီေဘးမဲ့ေတာမွာ လူေတြကုိ အလည္အပတ္သြားခြင့္ အပန္းေျဖခြင့္ေပးမယ္ဆုိရင္ ကြန္စာေဗးရွင္းလုိ ့ ေခၚတယ္။

 လူေတြကုိ အလည္အပတ္သြားခြင့္မေပးဘူး၊ ဒီအတုိင္းပဲ ဒီေဘးမဲ့ေတာကုိ ကာကြယ္ေစာင့္ ေရွာက္မယ္ဆုိရင္ ပရီစားေဗးရွင္းလုိ႕ေခၚတယ္။ ဒီစကားလုံးႏွစ္ခုကုိ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ေစာင့္ေရွာက္ေရးပညာမွာ အဓိကသုံးၾကတယ္။

ေနာက္ၿပီး အီးအုိင္ေအကုိ ႏုိင္ငံတုိင္းအေကာင္အထည္ေဖာ္တယ္။ ဘယ္ဖြံ႕ၿဖိဴးေရးလုပ္လုပ္ ဒီကိစၥက အေရးႀကီးဆုံးပဲ။ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၿပီး သုေတသနလုပ္ၿပီးရင္ ဆုိးက်ဴိးနဲ ့ေကာင္းက်ဴိးကုိ အာဏာပုိင္ေတြကုိ တင္ျပၾကတယ္။ အာဏာပုိင္ေတြက သူတုိ ႕ရဲ႕ေတြ ့ရွိခ်က္က္ုိ ၾကည့္ၿပီးမွ ဆုံးဖ်က္ခ်က္ခ်တယ္။ အီးအုိင္ေအက မလုပ္နဲ႕ဆုိရင္ မလုပ္ဘူး။ လုပ္ဆုိရင္ ဆက္လုပ္တယ္။
ဒါေပမဲ့ ဗမာျပည္မွာက သိတ့ဲအတုိင္း မလုပ္နဲ႕ဆုိရင္ အရမ္းလုပ္ခ်င္တယ္။

 ဥပမာ ဧရာဝတီကိစၥကုိၾကည့္ပါ။ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ေထာက္ခံခ်က္ အႀကံျပဴခ်က္ေတြက အရက္မႈးၿပီး ကေယာင္ကတန္းနဲ႕ ထ, ေျပာေနတာမဟုတ္ဘူး။

 Environment လုိ႕ေခၚတဲ့ အဂၤလိပ္စကားလုံးကုိ ရွင္းျပခ်င္တယ္။ ျမန္မာလုိဆုိရင္ေတာ့ ဘဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ေပါ့။ စကားလုံးကေတာ့ ေသးတယ္။ ဒါေပမ့ဲ အႏွစ္သာရက အႀကီးႀကီ:ပဲ။ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆုိတာက က်ေနာ္တုိ ့ေနထုိင္ရာပတ္ဝန္းက်င္တခုလုံးကုိ ေခၚတယ္။ ေရထု ေျမထု ေလထု ေတြအျပင္ လူေတြရဲ႕ယဥ္ေက်းမႈ ရုိးရာဓေလ့ေတြလည္း ပါတယ္။ ဒါေတြကုိ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္လုိ႕ေခၚတယ္။

 လက္ရွိအေျခအေနမွာ အစုိးရေကာ အားလုံးေသာလူေတြကုိ အႀကံေပးခ်င္တာက လြတ္ေတာ္ ကေန ေကာ္မတီတစ္ရပ္ဖြဲ႕လုိတယ္။ ဒီေကာ္မတီက သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ဆုိင္ရာကိစၥေတြ ဘာသာရပ္ေတြကုိ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ လူေတြနဲ႕ဖြဲ႕ရမယ္။ အနဲဆုံး စိတ္ေတာ့၀င္စားရမယ္။ အရင္တုန္းကအတုိင္း ဘာမွ နားမလည္တဲ့ေကာင္ေတြနဲ ့ဖြဲ ့ထားတဲ့ ေကာ္မတီျဖစ္လုိ ့မရဘူး။

  ၿပီးေတာ့ ေကာ္မတီကေန သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆုိင္ရာ ဥပေဒမႈၾကမ္းကုိ ေရးဆြဲၿပီး လြတ္ေတာ္မွာ တင္။ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကိစၥကုိ နားလည္တဲ့လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြက ဝိုင္းၿပီး ေဆြးေႏြးၾက။ နားမလည္တဲ့ေကာင္ေတြက ဗဟုသုရေအာင္ နားေထာင္။ ဝင္ၿပီးမရႈတ္နဲ ့။ ၿပီးရင္ ဥပေဒကုိ အတည္ျပဴ။
 ေနာက္ဆုံး ဝန္ႀကီးဌာနတစ္ခု သီးသန္ ့ဖြဲ ့။ ဒီဌာနမွာ ဘာမွ မသိပဲ ေနရာလုိခ်င္တဲ့ေကာင္ေတြကုိ မေပးနဲ ့။ တကယ္ကၽြမ္းတဲ့လူေတြ သိတဲ့လူေတြကုိ ေနရာေပး။ ေငြ နဲ ့အတက္ပညာမရွိလည္း ပူမေနနဲ ့။ ဒီကိစၥအတြက္ ႏုိင္ငံတကာမွာ သူေတာင္းစာလုိ ေတာင္းလုိ႕ရတယ္။ ကူညီမဲ့ႏုိင္ငံ ေပးမဲ့ႏုိင္ငံေတြ တစ္ပုံႀကီး။ ရုိက္သတ္လုိ႕ေတာင္မကုန္ဘူး။ ခင္ဗ်ားတုိ႕မလုပ္တက္ရင္ က်ေနာ့္ကုိ ဝန္ႀကီးရာထူးေပး။

 ဟဲ...ဟဲ...။ ေနရာေလးလည္းလုိခ်င္တာေပါ့။ ထားေတာ့။ ဆက္ၿပီ:ေျပာအုံးမယ္။

 သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆုိင္ရာဝန္ႀကီးဌာနကုိ ဖြဲ႕ရင္ တုိင္းျပည္နဲ႕လူမ်ဳိးအတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူး အမ်ားႀကီးရႏုိင္တယ္။ ဝင္ေငြ ရမယ္။ ပညာရမယ္။ လူေတြအလုပ္ရမယ္။ အနဲဆုံး တုိင္းျပည္ရဲ႕  ့သယံဇာတ ကုိ စနစ္တက် ေနာင္လာေနာင္သားေတြအတြက္ သုံးစြဲႏုိင္မယ္။ ကာကြယ္ျမွင့္ တင္ႏုိင္မယ္။
ဝင္ေငြဘယ္ကရမလဲဆုိရင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကေနရမယ္။ ႏုိင္ငံျခားမွာ ဒီေငြနဲ ့ ဒီဌာနေတြ လည္ပတ္ေနတာပါ။ အစုိးရကပဲ အိတ္စုိက္မဟုတ္ဘူး။ ဥပမာ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းတစ္ခု က အိမ္ယာစီမံကိန္းလုပ္မယ္။ စီမံကိန္းမလုပ္ခင္မွာ အီအုိင္ေအ လုပ္ရမယ္။ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ဆုိင္ရာ၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ ခြင္ျပဴခ်က္ရမွ ေဆာက္လုပ္ပုိ္င္ခြင့္ရွိရမယ္။ ဒီေတာ့ ေလွ်ွာက္လႊာခ၊ အီအုိင္ေအလုပ္ခ ေတြရမယ္။

 တကယ္လုိ႕လုပ္ငန္းရွင္ေတြက သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဂုိက္လုိင္းကုိ မလိုက္နာဘူးဆုိရင္ ဒဏ္ေငြေပးေဆာင္ရမယ္။ ဒါေတြကုိ ဒီေနရာမွာ အသးစိတ္ေျပာရင္ ၿပီးမွာမဟုတ္ဘူး။ အတုိခ်ဴပ္ေျပာရင္ ေငြ ရႏုိင္တယ္။ တုိင္းျပည္ရဲ႕သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္နဲ႕ သယံဇာတကုိ ကာကြယ္ႏုိင္မယ္။ ေရရွည္ အသုံးျပဴႏုိင္မယ္။
 ဆုိေတာ့ အက်ိဴးေက်းဇူးေတြက အမ်ားႀကီး။

 ဒါေတြကုိလုပ္ဖုိ႕အတြက္ဆုိရင္ ပထမဦးဆုံး လက္ရွိအစုိးရအေနနဲ ့လႊတ္ေတာ္မွာ ေကာ္မတီတစ္ရပ္ဖြဲ ့ပါ။ ပညာရွင္ေတြကုိ ဥပေဒေရးဆြဲခုိင္းပါ။ ၿပီးရင္ ဝန္ႀကီးဌာနတစ္ခုကုိဖြဲ ့ပါ။ ဒါဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ လုပ္ငန္းစတင္လုိ႕ရၿပီ။ ၿပီးမွ ဆုိင္ရာျပည္နယ္အလုိက္ ေဒသအလိုက္ လုိအပ္တဲ့ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆုိင္ရာစီမံခန္ ့ခြဲမႈ နဲ ့ျပည္သူေတြရဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကုိ ဆက္လုပ္ႏုိင္တယ္။
 အခုကတည္းက မလုပ္ထားဘူးဆုိရင္ အနာဂတ္ကာလမွာ တုိင္းျပည္ရဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေန၊ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈ၊ က်န္းမာေရး၊ စီးပြားေရးစတဲ့အရာေတြအထိပါ ဆုိးက်ဳိးသက္ေရာက္ႏုိင္ တယ္။
 လက္ရွိကာလမွာ ေဆာက္လုပ္ေနတဲ့ ေရကာတာ၊ ေရနက္ဆိပ္ကမ္း၊ အိမ္ယာစီမံကိန္း စတဲ့ စီမံကိန္းတုိင္းဟာ အနဲ နဲ ့အမ်ား က်ေနာ္တုိ႔ေနထုိင္ေနတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ကုိ ဆုိးက်ဳိးသက္ေရာက္မႈရွိတယ္။

 ေနာက္ဆုံး ဒီဆုိးက်ဳိးကုိ ခံစားရတာက ဆင္းရဲတဲ့ျပည္သူေတြပါ။ အက်ဳိးအျမတ္ခံစားရတာက သူေဌးႀကီးေတြနဲ႕ ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကုိယ့္ျပည္သူနဲ႕ကိုယ္တုိင္းျပည္အတြက္ ဒီကိစၥကုိ ၀ုိင္းၿပီးေဆာင္ရြက္ၾကဖုိ႔တုိက္တြန္းပါတယ္။

 Ref;
1)    Australian Environmental Policy and Law by Fisher
2)    Environmental Law in Burma by Peter Gutter
3)    Myanmar 2008’s constitution
4)    Wikipedia’s Environmental Impacts Assessment

Photo at http://www.flickr.com/photos/jeffmcneill/5351108138/sizes/z/in/photostream/