က်ေနာ့္အလုပ္အေၾကာင္း -၃

အလုပ္သမားခ်င္းတူတာေတာင္ အခြင့္အလမ္း နဲ ့ ခံစားခြင့္မတူဘူး။ ၾသစေတ်းလ်က မုိင္းအလုပ္သမားတစ္ေယာက္အေနနဲ ့ဘာေတြခံစားခြင့္ရလဲဆုိတာကုိ မသိတဲ့သူေတြအတြက္သိေအာင္ ဒီစာကိုေရးပါတယ္။ သူတုိ ့ရဲ ့အတုကုိ ယူႏုိင္ေအာင္လုိ ့ပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံက အလုပ္သမားတုိင္း အလုပ္ရွင္တုိင္း စဥ္းစားဖုိ ့အတြက္ အဓိက ရည္ရြယ္ပါတယ္။ အခြင့္အေရးေကာင္းေကာင္းလုိခ်င္ရင္ ေတာင္းယူလုိ ့မရရင္ တုိက္ၿပီးယူရတယ္။ တုိက္ယူတယ္ဆုိတာ အၾကမ္းဖတ္တဲ့နည္းကို သုံးၿပီးတုိက္ယူတာကို ဆုိလုိျခင္းမဟုတ္ပါ။

ၾသစေတ်းလ်ေတြရဲ ့ထုံးစံက သူတုိ ့လစာဘယ္ေလာက္ရလဲဆုိတာကုိ လွ်ဳိ ့၀ွက္ထားေလ့ရွိတယ္။ သူတုိ ့တင္မကဘူး လက္ရွိ ထုိင္းအေျခစုိက္အတုိက္အခံေတြ မီဒီယာေတြရဲ ့လူႀကီးဟုေခၚေသာ လူႀကီးေတြရဲ ့လစာႏႈံးထားကုိ ဘယ္သူမွ အတိအက်မသိပါဘူး။ ဥပမာ ဧရာ၀တီမဂၢဇင္းက အယ္ဒီတာရဲ ့လစာ၊ ဗဟုအဖြဲ ့က လူႀကီးေတြရဲ ့လစာ၊ ေအေအပီပီက အၿမဲတမ္းအတြင္းေရးမႈးနဲ ့ ဥကၠဌလစာ စသျဖင့္ေတြကုိ ျပည္သူေတြသိသလားဆုိေတာ့ လုံး၀မသိပါဘူး။ တကယ္တမ္းေျပာရရင္ ဒီလူေတြဟာ သူတုိ ့လစာ ဘယ္ေလာက္ရလဲဆုိတာကုိ အသိေပးသင့္တာေပါ့။ ရုိးသားမႈမရွိလုိ ့အသိမေပးတာပဲလုိ ့က်ေနာ္ နိဂုံးခ်ဳပ္မိတယ္။

သူမ်ားေတြ ေျပာေျပာမေျပာေျပာ က်ေနာ္ လစာနဲ ့ခံစားခြင့္ ဘယ္ေလာက္ရလဲဆုိတာကုိ ေစာက္သုံးမက်တဲ့ျမန္မာေတြအတုယူႏႈိင္ေအာင္ေရးလုိက္ပါတယ္။
က်ေနာ့္လစာက တႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ခုႏွစ္ေသာင္းခြဲရတယ္။ အခြန္ျဖတ္ၿပီး ဆုိရင္ ေျခာက္ေသာင္းေလာက္က်န္ပါတယ္။ ဒီလစာက မုိင္းမွာ လုပ္တဲ့သူတုိင္းရတယ္။ က်ေနာ့္လုိ ရာထူးႀကီးႀကီးမရွိ ပညာမတက္တဲ့ အလုပ္သမားေတာင္ ဒီေလာက္ရတယ္ဆုိရင္ အျခားသူေတြ ဘယ္ေလာက္ ရမလဲဆုိတာ ခန္ ့မွန္းၾကည့္ပါ။ ဒါက လစာသက္သက္ပဲရွိေသးတယ္။

လစာအျပင္ အာမခံ အမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ အလုပ္က လုပ္ထားေပးတယ္။ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္က အလုပ္သမားတစ္ေယာက္အတြက္ ဘ၀လုံၿခဳံမႈ ရွိေအာင္လုိ ့ပါ။ Private Heath Insurance လုိ ့ေခၚတဲ့ ပုဂၢလိကပုိင္ေဆးရုံမွာ တက္ေရာက္ကုသႏုိင္တဲ့ အာမခံေၾကးကုိ အလုပ္က လုပ္ထားေပးတယ္။ ကုန္က်စရိတ္က တႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ၃၅၀၀-ကုန္တယ္။ ေနာက္ၿပီး Income Protection Insurance လည္း အလုပ္က လုပ္ေပးပါတယ္။ ဒါရဲ ့ရည္ရြယ္ခ်က္က အလုပ္ထဲမွာ တစ္ခုခုထိခိုက္ရွနာျဖစ္လုိ ့အလုပ္မလုပ္ႏုိင္ဘူးဆုိရင္ ကိုယ္ရတဲ့လစာရဲ ့ ၇၅-ရာခုိင္ႏႈံးကုိ အာမခံတဲ့ Company က ေပးပါတယ္။ ၿပီးခဲ့ႏွစ္က က်ေနာ္တုိ ့Company မွာ အလုပ္သမား ၆-ေယာက္ေလာက္ေသပါတယ္။ ကုမဏီက ကမၻာေပၚမွာ နံပါတ္ငါးအဆင့္ရွိ အႀကီးဆုံးေရႊရွာတဲ့ကုမဏီဆုိေတာ့ ကမၻာပတ္ၿပီး ေရႊရွာတဲ့အခ်ိန္မွာ လူအေသအေပ်ာက္လည္းရွိပါတယ္။ အေသမ်ားတဲ့ ေနရာကေတာ့ ေတာင္အာဖရိကမုိင္းမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒ့ါေၾကာင့္ ကုိယ္ေသသြားရင္ေတာင္ က်န္ရစ္သူမိသားစုေတြ ေကာင္းစားေအာင္ဆုိၿပီး Company က အာမခံအမ်ိဳးမ်ဳိးကုိ လုပ္ထားေပးပါတယ္။

တစ္ႏွစ္ကုိ ေလးပတ္ နားခြင့္ေပးတယ္။ ဒီေလးပတ္အတြက္လည္း လစာေပးပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး မိသားစုမွာ အေရးတႀကီးကိစၥျဖစ္ရင္ ခြင့္ ႏွစ္ပတ္လည္းေပးပါေသးတယ္။ အားလုံးေပါင္း ေျခာက္ပတ္ကို တစ္ႏွစ္တစ္ခါရပါတယ္။ ဒီေျခာက္ပတ္အတြက္ အလုပ္မလုပ္ပဲ လစာရပါတယ္။

Dell ကြန္ျပဴတာ၀ယ္ရင္လည္း Special Discount ေပးေသးေတာ့ သူမ်ားေတြနဲ ့မတူ ပိုၿပီး ေစ်းေတာ္တဲ့ကြန္ျပဴတာေတြကို ေစ်းေပါေပါနဲ ့၀ယ္ႏုိင္တဲ့ မုိင္းမလုပ္သမားေတြပါလုိ ့ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ပညာဆက္သင္ခ်င္ရင္လည္း Company က ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေပးပါတယ္။ ႏုိင္ငံျခားမွာ သြားၿပီး သင္တန္းတက္ခြင့္ေတြလည္း အခမဲ့စီစဥ္ေပးေတာ့ သူမ်ားႏုိင္ငံနဲ ့မတူတဲ့ ကြ်မ္းက်င္လုပ္သားေတြကို Company အတြက္ ရပါေသးတယ္။ တစ္ႏွစ္ကိုတစ္ခါ ေရႊသားအစစ္ တစ္ေအာင္စကုိ အခြန္မပါပဲ ၀ယ္ခြင့္ေပးတယ္။ ေစ်းေပါပါတယ္။ ဆိုေတာ့ အလုပ္သမားတစ္ေယာက္က သူ ့မွာ ဘာမွပူပင္စရာမရွိပဲ အလုပ္လုပ္ႏုိင္တယ္။ လစာကလည္း စားေလာက္တဲ့အျပင္ အမ်ားႀကီးပိုလွ်ံပါတယ္။ က်ေနာ့္အလုပ္က ၈-ရက္လုပ္ ၆-ရက္နားတာေတာင္ ပုိက္ဆံ ခုႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္ရတယ္ဆုိရင္ ေန ့တုိင္းသာအလုပ္လုပ္ရင္ ဘယ္ေလာက္ရမလဲဆုိတာကုိ တြက္ၾကည့္ရင္ သိႏုိင္တယ္။ အလုပ္သမားတုိင္း ကုိယ့္ရဲ ့လစာထဲက ၉-ရာခုိင္ႏႈံးကုိ အစုိးရက မစုမေနစုခုိင္းပါတယ္။ ဒါရဲ ့ရည္ရြယ္ခ်က္က အသက္ႀကီးရင္ စားဖုိ ့အတြက္ပါ။ အသက္ ၆၅-ႏွစ္ျပည့္မွ ထုတ္ယူသုံးစြဲခြင့္ရွိပါတယ္။ ပင္စင္သေဘာမ်ဳိးျဖစ္မယ္ထင္တယ္။ အလုပ္ထဲကုိ လာလည္ဖုိ ့အတြက္ Company က တစ္ႏွစ္တခါ အခမဲ့ေလယာဥ္နဲ ့မိသားစုအလိုက္ အလည္ေခၚေပးပါတယ္။ က်ေနာ္လုပ္တဲ့အလုပ္ကုိ က်ေနာ့္မိသားစုေတြ သိေအာင္လုိ ့ပါ။ အလုပ္ထဲမွာ သြားတဲ့ေလယာဥ္ခကို Company ကေပးပါတယ္။ ေနဖုိ ့စားဖို ့အတြက္ Company က အခမဲ့စီစဥ္ေပးပါတယ္။ တျပားမွမကုန္ပါဘူး။ ဆုိေတာ့ မုိင္းမွာလုပ္တုိင္း ေငြကို အသားတင္စုမိပါတယ္။ ေရႊေစ်းေကာင္းရင္ ေကာင္းသလုိ Bonus ရပါတယ္။ ၿပီးခဲ့ႏွစ္က အလုပ္သမားတုိင္း တစ္ေယာက္ကုိ ၃.၅ ရာခုိင္ႏႈံးေလာက္ ဘုိးနပ္စ္ရပါတယ္။ ဥပမာ တစ္ႏွစ္ကုိ ပုိက္ဆံတစ္သိန္းလစာရတဲ့လူဟာ ေဒၚလာ ၃၅၀၀ ဘုိးနစ္ပ္ရပါတယ္။

အလုပ္ထဲက လူတုိင္းဟာ တစ္ႏွစ္ကုိတစ္ေခါက္ပုံမွန္ ႏုိင္ငံျခားမွာ အပန္းေျဖပါတယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ ထုိင္း နဲ ့ဘာလီမွာ အပန္းေျဖတယ္။ ကုန္က်တဲ့စရိတ္က ေဒၚလာ ၂၀၀၀ ေလာက္ေတာင္မကုန္ေတာ့ လူတုိင္းသြားႏုိင္တယ္။ တခ်ဳိ ့ဆုိရင္ တစ္ႏွစ္ကုိ သုံးေခါက္ေလာက္ ခရီးထြက္တယ္။

ဒီစာကုိ ေရးတာ ၾကြားဖုိ ့မဟုတ္ပါဘူး။ မသိတဲ့သူေတြ သိေအာင္လုိ ့ပါ။ က်ေနာ္လည္း ျမန္မာျပည္နဲ ့ထုိင္းမွာ အလုပ္ေပါင္းစုံလုပ္ဘူးပါတယ္။ ျမန္မာေတြဟာ တကယ့္ကုိသနားစရာေကာင္းတဲ့လူေတြပါလားလုိ ့ အခုမွသိတယ္။ ၾသစေတ်းလ်ေတြေတာင္ ဒီလုိစနစ္မ်ဳိး ဖန္တီးႏုိင္တယ္ဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ ့က ဘာ့ေၾကာင့္ သူတုိ ့လုိ မလုပ္ႏုိင္ရမွာလဲ။

က်ေနာ္အေဖက တစ္ၾကပ္ႀကီးဘ၀နဲ ့တပ္ထဲမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀-ေက်ာ္အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ သူကတပ္က ထြက္ေတာ့ ေထာင္က်မွ ထြက္လုိ ့ရမယ္ဆုိလုိ ့ေထာင္ထဲကို တႏွစ္ေလာက္ ၀င္ၿပီးမွ အျပင္ကုိေရာက္ခဲ့တယ္။ တပ္ကထြက္ေတာ့ ပင္စင္လည္းမရပါဘူး။ ေနစရာအိမ္လည္း မရွိဘူး။ စုထားတဲ့ေငြလည္းမရွိေတာ့ တကယ့္ကိုစုတ္ျပတ္သတ္ၿပီး ဆင္းရဲလွတဲ့ ဘ၀ေတြျဖစ္ကုန္တယ္။ သူတုိ ့အျပင္ က်ေနာ့္ ဦးေလးကလည္း ေထာက္ပံ့နဲ ့ပို ့ေဆာင္ေရးတပ္မွာ ယဥ္ေမာင္းတဲ့ရဲေဘာ္တစ္ဦးအေနနဲ ့လုပ္ရင္း တေန ့မွာ ကားေမွာက္ၿပီးေသပါတယ္။ ဦးေလးေသေတာ့ ဦးေလးရဲ ့ပင္စင္က တစ္လကို ျမန္မာေငြေလးရာပဲရပါတယ္။ အဘုိးက သူ ့သားရဲ ့ပင္စင္ေလးရာကို ယူေတာင္မယူပါဘူး။ ေလးရာနဲ ့ဘာလုပ္စားလုိ ့ရမလဲ။ ဦးေလးေကာ အေဖေကာ တပ္ထဲမွာ လုပ္လုိ ့ခံစားခြင့္ ဘာရလဲဆုိေတာ့ ဒီေန ့အခ်ိန္အထိ က်ေနာ့္အေဖနဲ ့အေမဟာ ဒုကၡသည္စခန္းထဲကိုေရာက္တာပဲ အဖတ္တင္တယ္။ ဒီလုိဘ၀ေတြဟာ ဗမာျပည္မွာ အမ်ားႀကီးပါ။ ဒီလိုပုံစံမ်ဳိးသာ ၾသစီမွာျဖစ္ခဲ့ရင္ က်ေနာ္တုိ ့ေတြ ေကာင္းစားေနၿပီ။

က်ေနာ့္အလုပ္မွာ ၁၀-ႏွစ္လုပ္တဲ့လူတုိင္း Long Service လုိ ့ေခၚတဲ့ ခြင့္ရက္ရွည္ကုိ အလုပ္ကေပးတယ္။ သုံးလေတာင္ မလုပ္မလုပ္ပဲ လစာရပါတယ္။ တစ္ႏွစ္ကိုတစ္ခါ လစာတုိးတယ္။ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ့အေပၚမႈတည္ၿပီး လစားတုိးရပါတယ္။ ဥပမာ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ (Inflation) က ၂.၅ ရာခုိင္ႏႈံးရွိရင္ က်ေနာ္တုိ ့အလုပ္သမားေတြရဲ ့လစာလည္း ၂.၅ ရာခုိင္ႏႈံးကုိမတုိးမေနရႏွစ္စဥ္တုိးရပါတယ္။ ဒါမွ ကုန္ေစ်းႏႈံးနဲ ့လစာက ကာမိမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ဒီလုိစနစ္မ်ဳိးရွိမွာမဟုတ္ဘူး။

အလုပ္ထဲမွာ ဘယ္သူမွ ဖားတာယားတာမရွိဘူး။ အႏုိင္က်င့္ခံရတာမရွိ၊ ေခါင္းပုံျဖတ္ခံရတာ မရွိပဲ လူတုိင္း ရုိးရုိးသားသားနဲ ့အလုပ္ကို က်ဳိးက်ဳိးစားစားလုပ္ၾကတယ္။ လိမ္တာလည္းမရွိဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္သူတုိ ့ဒီလုိျဖစ္လဲဆုိေတာ့ Company ကေပးတဲ့လစာနဲ ့ခံစားခြင့္က ဖူလုံတဲ့အျပင္ ပိုလွ်ံေနေတာ့ အလုပ္ကုိ တန္ဖုိးထားၾကတယ္။ ဘယ္သူမွ နာမည္ပ်က္တာကုိ မလုိခ်င္ၾကဘူး။ မလုပ္ၾကဘူး။ အသက္အႏၱရာယ္အရမ္းနီးတဲ့အလုပ္ကုိလည္း အႏွိင္က်င့္ၿပီးမခုိင္းဘူး။ Company ရဲ ့အႀကီးဆုံး စီအီအုိလည္း အလုပ္သမားေတြနဲ ့တန္းတူ ထမင္းစားတယ္။ တန္းတူအခန္းရတယ။ ယူနီေဖာင္းတူတယ္။ သူ ့မွာပုိရတာက လစာတစ္ခုပဲရတယ္။

ဗမာေတြဟာ ရာထူးႀကီးလာရင္ သူမ်ားနဲ ့မတူ နဖူးမွာ ဟုိဟာတက္ၿပီးေပါက္ၾကတယ္။ လက္ေအာက္ငယ္သားကလည္း အရမ္းစြပ္ၿပီးဖားေတာ့ အထက္လူႀကီးက ဘုရင္လုိျဖစ္ျဖစ္လာတယ္။ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ ့မွာ ဒီလုိမ်ဳိး အေတြးအေခၚေတြကို လုံး၀ေျပာင္းသင့္ေနၿပီ။ အလုပ္သမားေတြဟာ လစာကလည္းနဲတဲ့အျပင္ အျခားခံစားခြင့္ကလည္း မရွိသေလာက္ပဲ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေနရာတကာမွာ ခုိးၾကတာလုိ ့ထင္တယ္။ တကယ္တမ္းသာ လစာေကာင္းေကာင္းေပးရင္ ဒီလုိပုံစံမ်ဳိးကို ေတြ ့ရမွာမဟုတ္ဘူး။

ဘယ္ႏုိင္ငံမွာမဆုိ အလုပ္သမားေတြရဲ ့အခြင့္အေရးကို အလုပ္ရွင္က သိတတ္နားလည္ၿပီး ေစတနာေကာင္းလုိ ့ေပးတာမဟုတ္ပါ။ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးနဲ ့ရပုိင္ခြင့္ကုိ အလုပ္သမားေတြက တုိက္ပြဲ၀င္ၿပီးေတာင္းဆုိမွ ရတာပါ။ ဒါေတာင္ အလုပ္ရွင္က အသာတၾကည္ေပးတာမဟုတ္ဘူး။ အခုၾသစီက က်ေနာ္လုပ္တဲ့မိုင္းမွာ ဘာ့ေၾကာင့္ ဒီလုိစနစ္ေကာင္းလဲဆုိေတာ့ ဟုိးတုန္းက မုိင္းအလုပ္သမားေတြ ေတာင္းဆုိတုိက္ပြဲ၀င္လာလုိ ့ေကာင္းတာပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ငါးဆယ္ေလာက္က ဒီလုိ စနစ္ေကာင္းေကာင္းမရွိခဲ့ဘူး။ သူတုိ ့သား ေတာင္းဆုိတိုက္ပြဲမ၀င္ခဲ့ဘူးဆုိရင္ ယေန ့မွာ က်ေနာ္လည္း ဒီလုိခံစားခြင့္နဲ ့အခြင့္အေရးကိုရမွာမဟုတ္ဘူး။

အခုလည္း ဗမာအလုပ္သမားတုိင္း မိမိဘာလုိခ်င္လဲဆိုတာကုိ အဓိကသိဖုိ ့လုိတယ္။ မိမိရဲ ့ရသင့္ရထိုက္တဲ့ ဘ၀လုံၿခဳံမႈ နဲ ့အလုပ္လုံၿခဳံမႈကို သူမ်ားက အားအားယားယားလားမေပးေတာ့ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ ့ ဘာလုပ္သင့္လဲဆုိတာကုိ သေဘာေပါက္ပါေစလုိ ့ဆႏၵျပဳရင္း ဒီစာကို နိဂုံးခ်ဳပ္ခ်င္ပါတယ္။